متخصصان به این باور دست یافتهاند که پیشگیری بهتر و مؤثرتر از درمان است و البته پیشگیری نیز در سایهی مطالعات و بررسیهای دقیق حاصل میگردد. یکی از اختلالاتی که می توان در سنین ابتدایی پیشگیری نمود، اختلال یادگیری می باشد.
اغلب فعالیتهایی که با رویکرد پیشگیری از ابتلا به اختلال یادگیری یا نارسا خوانی تعریف شدهاند، به سنین پیش از دبستان تعلق دارند زیرا خردسالان مبتلا، از نظر آواشناسی، توانایی تحلیل و ترکیب صداها، مهارتهای نامگذاری سریع، یادگیری نام و صداهای حروف الفبا، انطباق دیداری – حرکتی و انسجام دیداری – حرکتی، کمبودها و نواقصی دارند.
اجزای برنامهی آموزشی مداخلهی زودرس
۱- مهارتهای خودیاری و خودپنداشت: انجام امور شخصی روزمره منجر به خودپندارهی مثبت و احساس استقلال در کودک میگردد.
۲- فعالیتهای حرکتی درشت: استفاده از بازوها، ساق و ران، تنه، دستها و پاها در راه رفتن، خزیدن، بالا رفتن، پریدن، پرتاب کردن و غلتیدن.
۳- فعالیتهای حرکتی ظریف: حرکت انگشتان و مچها و همچنین هماهنگی چشم و دست و هماهنگی دو دست.
۴- فعالیتهای شنیداری و آگاهی به آواشناسی (پیش از شروع خواندن): آگاهی به صداهای موجود در واژهها (آگاهی به آواشناسی) قدرت تشخیص شنیداری صداها و حافظهی شنیداری را تقویت میکند.
۵- فعالیتهای دیداری: با استفاده از بازیهایی که به رشد تشخیص دیداری، حافظهی دیداری و انسجام دیداری حرکتی (هماهنگی چشم و دست) کمک میکند.
۶- فعالیتهای ارتباطی و زبانی: گفتگو و ایجاد ارتباط با دیگران به وسیلهی گوش دادن و صحبت کردن
۷- فعالیتهای شناختی: از طریق بازیها و تمرین مهارتهای فکری میتوان کارکردهای اجرایی مغز را مثل بازداری از پاسخ، برنامهریزی، مدیریت زمان، حافظهی فعال و… تقویت نمود.
۸- فعالیتهای اجتماعی: تعامل و سازگاری با دیگران – اعم از همسالان و بزرگسالان –
۹- تمرینات ایجاد برتری طرفینی: انجام اموری مثل خوردن، نوشیدن، مسواک زدن و برداشتن اشیاء با دست برتر.
۱۰- تشخیص حس لامسه: با بازیهای مختلف نظیر اینکه کودک با چشم بسته و فقط از طریق بساوایی، اشیائی را که در دست او قرار میگیرند را نام ببرد، حس لامسه را میتوان تقویت نمود.
بازی با چشم بسته:
نحوهی اجرا:
- وسایل قابل جابهجایی خانه به صورت تو در تو چیده میشود به طوری که تنهای مسیری برای عبور و مرور در میان آنها باشد.
- کودک چشمانش را میبندد و با راهنمایی مادر به چپ و راست میرود تا از میان اسباب و وسایل بتواند عبور کند.
- هر بار برخورد با وسایل یک امتیاز منفی به حساب میآید.
- علاوه بر این میتوان بازی را سختتر نمود و در ازای شنیدن یک بار کف زدن به سمت راست، دو بار به سمت چپ و به همین ترتیب عقب و جلو را معین کرد.
مزایای بازی:
- کمک به شناخت جهتها که یکی از پیشنیازهای ضروری یادگیری ریاضیات است.
- تقویت ادراک شنیداری و حافظهی شنیداری
پیدا کردن تفاوتهای بین دو تصویر:
نحوهی اجرا:
- نمونههای تصویرهای مشابهی که اختلافهای خیلی جزیی دارند در فضای نت بسیار است. میتوان نمونههایی از آنها را دانلود نمود و از کودک خواست تا تفاوت بین دو تصویر را پیدا کند.
مزایای بازی:
- تمیز دیداری: این مهارت در درک تفاوت بین ر و ز، س و ش، ک و گ و مشابه آنها مؤثر است.
صداها را حدس بزن:
نحوهی اجرا:
- تعدادی اشیاء مختلف در ظروف در بستهی یک اندازه انداخته شود.
- کودک نباید آنها را ببنید.
- کودک هر کدام از ظرفها را تکان میدهد و محتوای داخل آن را حدس میزند.
- همان چیزی را که کودک حدس میزند روی کاغذ مینویسیم و روی ظرف میچسبانیم.
- در انتها باید ظرف را باز کنیم و ببنیم هر کدام از آنها چه بوده؟
مزایای بازی:
- حساسیت شنیداری کودکان را به خوبی تحریک میکند: این موضوع غلطهای املایی مثل نوشتن ت به جای د و یا س به جای ز را اصلاح میکند.
کرال رفتن:
نحوهی اجرا:
- مرحلهی ۱: روش شکم خوابیده به یک نقطه خیره شوید و مسابقه دهید که فقط با دستان خود را بکشید و به آن نقطه برسید. در تمام مسیر باید به آن نقطه نگاه کنید.
- مرحلهی ۲: با پا سمت دیگر بدن را هل دهد
- مرحلهی ۳: این بار همان حالت را به عقب بازمیگردد.
مزایای این بازی:
- تقویت مهارتهای حرکتی درشت
- مناسب برای کودکانی که دورهی سینهخیز رفتن را در خردسالی تجربه نکردهاند.
- دنبال کردن چشم به مهارتهای دیداری و افزایش دقت و تمرکز کمک میکند.